کبوتر

تاریخ پیدایش کبوتر بر روی زمین

کبوتر در اواخر دوران سنوزوئیک پا به عرصه وجود گذارد . طبق شواهد موجود در آن زمان فقط به یک شکل و یک رنگ یافت میشد(کبوتر چای). سپس در اثر مهاجرت به نقاط مختلف و تحت تاثیر تغییرات و شرایط محیطی در نقاط مختلف زمین جهت سازگاری هر چه بیشتر با محیط اطراف خود ، جهشها و تغییراتی در ساختار ژنتیکی این پرنده پدید آمد مانند تغییر رنگهای مختلف کبوتر که در محیطهای مختلف بنا بر شرایط آن منطقه (گرما یا سرمای هوا یا ازدیاد شکارچی) پدید آمد. مثلا رنگ روشن(سفید)این حیوان در مناطقی که شکارچی کمتر وآب و هوای محیط مناسبتر و گرمتر بوده پدید آمده است و رنگ تیره این حیوان بدلیل زندگی پرنده در محیطهایی که از نظر آب و هوایی سرد و یا شکارچی در آن منطقه فراوان است شکل گرفته است. پرنده با رنگ تیره می تواند از دید صیادان مخفی مانده و خود را بهتر استتار نماید که تمام این تغییرات در مدت زمان مدیدی توسط ژنهای کنترل کننده صفات این حیوان پدیدآمده است.

کبوتر چگونه نام گذاری شد ؟

کبوتر پرنده ای است از خانواده Columbiforms که به دو صورت وحشی واهلی یافت می شود ورنگ ها ونژادهای مختلفی دارد که معروف ترین آن ها کبوتر خانگی وکبوتر صحرایی است . نام علمی کبوتر خانگی Clumba domestica است که در زبان انگلیسیDove وPigeon ودر زبان فرانسه Pigeon و Colombe نامیده می شود . نام علمی کبوتر صحرایی ، Columba Livia است که نام انگلیسی آن Wild Pigeon ونام فرانسه أن Biset یا Pigeon Sauvage می باشد . به این پرنده در زبان عربی ، حمام و در ترکی ، گورچین گویند . واژه کبوتر یک واژه اصیل فارسی است که از دو واژه کبود ( آبی ) وتر تشکیل شده است . در زبان سانسکریت به آن Kap^ota ودر زبان پهلوی به آن Kapotar می گفته اند . در فارسی محاوره ای متداول ، به کبوتر ، کفتر می گویند که مبدل کبوتر است ونام های محلی آن در کردستان و کرمانشاه کوتر ، کموتر و در بعضی نقاط جنوب کپتر و کبتر است . در فرهنگ لغتنامه دهخدا ، نام های زیر به این پرنده نسبت داده شده است : کفتر ، کبتر ، حمام ، حمامه ، نامه بر، کوتر ، عفد ، فاخته ، سعدانه ، صلصله وبالاخره ورقاء .

رده بندی کبوتران

کبوتر در رده بندی علمی جایگاه زیر را دارد : Charadi Formes راسته Order Columbida زیر راسته Sub - Order Columba جنس Genus Livia Domaestica گونه Species قابل ذکر است که جمع آوری اطلاعات در مورد گونه های کبوتر ، با توجه به فراوانی آن ها واختلاف صفات ، رنگ ها وشکل آنان ، کار چندان آسانی نیست چرا که آمیزش گونه های مختلف با هم ، بسیار رواج دارد واین آمیزش ها باعث پدید آمدن گونه های جدیدتر شده است برخی معتقدند که انواع کبوترها ، از هزارگونه نیز بیشتر است .

بررسی تاریخ اهلی شدن کبوتر

تاریخ دقیق پیدایش کبوتر وزمان اهلی شدن واستفاده از آن در جنگ و صلح به درستی معلوم نیست ، ولی آن چه مسلم است این است که از سه هزار سال قبل از میلاد مسیح ، کبوتر در مصر وجود داشته و فراعنه مصر ، به عنوان پیک از آن استفاده می کردند وحتی آن را پرنده ای مقدس می دانستند . یونانی ها هم چندین هزار سال قبل از میلاد از کبوتر به عنوان قاصد استفاده می کردند ونام قهرمان های ورزش های المپیک را به پای آن ها می بستند وبه وطن شان می فرستادند . پس از مصر ، ایران ، چین ، یونان و روم از قدیمی ترین مراکز پرورش وتربیت کبوتر در اعصار گذشته بوده اند . تاریخ نشان می دهد که کورش کبیر ، برای ارسال اخبار محرمانه به نقاط مختلف کشور پهناور خود ، کبوترانی در اختیار داشته و جولیوس سزار ، امپراتور روم ، اولین کسی بوده که برای فتح گال ( فرانسه امروزی) از کبوتران نامه بر استفاده کرده است . دریانوردان فنیقی وقبرسی ، در هنگام سفر کبوترها را با خود می بردند و پس از رسیدن به مقصد ، آن ها را با نامه هایی به محل سکونت خود می فرستادند ، تا خانواده هایشان را از وضعیت وتاریخ بازگشت خود مطلع سازند . در کشورهای یاد شده ، پرورش متراکم کبوتر متداول بوده ، بشر با ساختن برج هایی ، که امروزه کبوترخانه نامیده می شود و حفره های زیادی دارد ، کود این پرنده را جمع آوری می کرده است ، این رسم هنوز در کشور ما متداول است .

امراض کبوتران

۱-نیوکاسل:این مرض توسط ویروس ایجاد گردیده و سلولهای این حیوان توسط ویروس مورد حمله قرار میگیرندوعلائم آن خستگی وتشنگی و ضعیف شدن سریع-گاهی محو شدن چشم وگاهی هم این بیماری از نوع عصبی می باشدو ویروس در اینحالت به سلولهای عصبی حیوان حمله کرده وباعت فلج شدن اعصاب آن میشود.که علائم این نوع چرخش گردن و یا فلج شدن یک یا دو بال و پا می باشد.اغلب این بیماری پرنده ای را که بدن وی ایمنی لازم را ندارد بسرعت خواهد کشت.درمان خاصی برای این بیماری وجود نداشته وقبل از ابتلای حیوان به بیماری باید آنرا واکسینه کرد.اما در برخی موارد مخلوط ماست وسیر باعت فعالیت دستگاه ایمنی بدن پرنده شده است.اما این یک درمان قطعی نمی باشد.

۲-آنفولانزا و آبله:علائمی از جمله بوجودآمدن دانه های بزرگ بر روی بدن پرنده و صدای نابهنجار مجاری تنفسی پرنده و ترشحات چشم وبینی آن میباشد.این بیماریها نیز مانندموارد فوق درمان قطعی نداشته وحیوان باید قبلا واکسینه گردد.

امراض باکتریایی:معمولا این نوع بیماریها در اثر زیستن پرنده در محیطهای غیر بهداشتی یا غذای آلوده اتفاق میافتد درمان این نوع بیماریها توسط انواع مختلفی از آنتی بیوتیکهامانند تتراسایکلین وتایلوزین صورت میگیرد.

واکسیناسیون

این پرنده در معرض ابتلا به بیماریهای گوناگونی قرار داردو مهمترین این امراض نیوکاسل-آنفولانزاوآبله میباشد.که در صورت استعمال واکسنهایی که برای مرغداریها استفاده می شود بدلیل ایمنی کم آنها باید هر ۴ ماه یکبار واکسینه شوندواز ورود کبوتر غریبه به درون آنها جدا خودداری شود.واکسیناسیون بر اساس دزی که در روی جعبه واکسن ذکر گردیده انجام گیرد.

نژادهای کبوتران

کبوتران را میتوان در سه قسم تقسیم بندی کرد:

کبوتران وحشی (چاهی - صحرائی) / کبوتران خانگی / کبوتران نامه بر

کبوتران وحشی دسته‌ای از کبوترانند که به صورت گروهی در شهرها و حومه شهر دیده میشوند وبعد از بلوغ(حدود۸ ال ۱۲ماه پس از تولد بستگی به نژاد) با انتخاب جفت به زاد و ولد حیرت انگیزی دست میزنند که در نوع خود جالب است. عموما کبوتران وحشی خاکستری و گاه سیاه خاکستری هستند که با امیخته شدن با نسل کبوتران خانگی که وحشی شده‌اند و که اینگونه کبوتران را با تلفیقی از رنگ‌های کبوتران وحشی وخانگی میتوان شناخت.مانند همه گونه‌ها ۲ تخم گزاشته و بعد از ۱۴الی ۱۹ روز (بستگی به شرایت محیط)جوجه‌ها به دنیا امده وتا دو روز از نوعی شیر مخصوص (حیوان محتویات معده را که کاملا آسیاب شده و با آب مخلوط کرده و به نوعی شیره تبدیل کرده‌است)ژرورش می‌دهد.نوع نر حیوان معمولا بزرگ تر (از لحاظ جسه و حجم جمجمه)از نوع ماده قابل شناسایی است.نوع ماده با جسه‌ای کوچکتار و نکی دراز تر از نوع نر قابل شناسایی است.

کبوتران خانگی از قدیم الایام از پرندگان خانگی بودهو دارندگان این حیوان را کبوتر باز نامیده‌اند.کبوتران خانگی به علت تغذیه مناسب و شرایت استراحت گاه بهتر از لحاظ جسه از همنوعان وحشی بزرگترند.کبوتران خانگی را معمولا آموزش میدهند تا خانه صاحبش را مرگز قطب نمای درونی خود قرار داه وجلد شود.از این غریزه ذاتی برای آموزش دادن آنها استفاده میشود و مسابقاتی نیز برای محک زدن این قدرت بر گزار میشود که معمولا کبوتران بازنده به صاحب کبوتران برنده میرسند. برای جلد کردن کبوتر معمولا پرهای کبوتر را (به غیر از شه پر) بریده (قیچی کرده)و مدتی بستگی به نژاد حیوان نگهداری میکنند تا قطب نمای درونی حیوان تغییر مرکزییت داده وخانه جدید را مرکز قطب نما لحاظ کند.کبوتر بازان خاطرات فراوانی از کبوترانی دارند که بعد از سالها به خانه قبلی خود باز گشته و هیچ گاه این قطب نما تغییر نکرده‌است.و اساسا نژاد کبوتران اصیل را در ظاهر و جمجمه و میزان وفا داری (جلد بودن)به اولین خانه میدانند.

کبوتر نامه بر دو نوع هستند از لحاظ جسه که گونه اول جسه‌ای بسیار بزرگ تر از کبوتران چاهی و خانگی دارد که پاهای بزرگ و قرمز شفاف از ویژگی‌های خاص این نوع است که رفته رفته در خطر انقراز قرار گرفته‌است.گونه دوم کاملا شبیه به کوتران وحشی است که فقط توانایی دوقبی بودن را دارد.یعنی حیوان بر اثر آموزش توانایی را دارد که دو نقطه جغرافیایی را مرکز قطب نمای خود قرار داده و از یاد نبرد. کبوترها لانه خودرا بر درخت ویا روی زمین ویا در عمارات می‌سازند. ندرتاً اتفاق می‌افتد که کبوترها درون تنه درختان، یا توی سوراخهای زمین آشیانه بسازند. طرز لانه ساختن آنها بسیار ساده‌است. کبورترهای ماده حد اکثر ۲ وحد اقل یک تخم می‌گذارند، رنگ تخم بیشتر کبورترها سفید است.

از تعداد نژادهای بیشمار کبوتران با رنگهای متنوع و فرمهای به عنوان گوشتی مورد استفاده قرار می گیرند از مشخصات کبوتران گوشتی می توان وزن زیاد (حداقل 800 – 600) گرم سینه عمیق و فراخ ، قدرت باروری وبنیه خوب را نام برد مختلف فقط تعداد کمی. در حالیکه در اروپا و آسیا انتخاب بیشتر بر اساس رنگ و فرم صورت می گیرد در آمریکا کبوترها در جهت تولید گوشت پرورش داده می شوند . کشورهای اروپایی انواع کبوترهای گوشتی را از آمریکا واردکرده و بر روی آنها کار کرده اند . از آنها می توان کبوترهای شاهی سفید ، شاهی شناساو کارینه – مون داین ،‌ کبوتر نامه رسان، کبوترهای شناسای تکزاس را نام برد . کبوتر شاهی سفید در آمریکا از سفید رومی ، سفید مالتز (Maltese) و سفید داکس (Duches )به وجود آمده است . این کبوتر در دو تیپ مختلف ظاهر می شود . تیپ مصرفی شاهی سفید که از باروری مناسبی برخوردار می باشد ، با وزنی در حدود 850 – 750 گرم از تیپ کاملا گوشتی آن سبک وزنتر است.کبوترهای جوان آماده به ذبح; آنها به وزن 550 گرم می رسند از هر جفت می توان تعداد 16 قطعه در سال تولید نسل داشت آنها سینه ای عمیق و پر گوشت دارند . کبوتر شاهی نقره ای نیز در تلاقی جابجائی داکسی با موند این بوجود آمده و جثه ای بزرگتر و حالتی بزرگتر و آرامتر از شاهی سفید دارد . کبوتر شاهی شناسا نیز در سال 1940 در آمریکا پرورش داده شدند از محسنات این نژاد تشخیص دوجنس نرو ماده آن از یکدیگر می باشد که به علت وجود تفاوت رنگ پرها در دو جنس امکان پذیر می گردد .کبوترهای کارنیه (Carneau) از کبوتر جنوب بلژیک وشمال فرانسه به وجود آمده و در اوائل قرن بیستم در آمریکا بر روی آنها کار شده است این کبوتران به وزنی در حدود 750 – 600 گرم می رسند . در کبوترهای جوان آماده ذبح آنها وزن در حدود 500 گرم فرم سینه طویلتر بدون دم و بال و پهن تر بودن سر ، این نژاد را از شاهی سفید متمایز می کند .کبوترهای موند این Mondain یکی از قدیمی ترین کبوترهای فرانسه به شمار آمده و وزنی در حدود 900 – 750 گرم پیدا می کنند . کبوتر جوان آماده ذبح آن در حدود 600 گرم وزن دارد این نژاد در رنگهای مختلف ظاهر می شود .کبوترهای نامه بر که بیشتر در اروپا و خاورمیانه گسترش دارد با وزنی بین 480 – 420 گرم بسیار مقاوم بر تولید بوده و ‌ندرتا تخم های خود را می شکنند آنها از جوجه های خود با کمال دقت مواظبت می کنند . کبوتران نامه بر قادرند مسافتهای طولانی بین 120 – 100 کیلومتر را طی کنند زمان بازگشت آنها را می توان در رابطه با سرعت پروازشان دقیقا پیش بینی نمود جهت یابی ، این کبوتران هنوز جزو مسائل پیچیده به شمار می رود .

جایگاه و محل نگه داری کبوتر

جایگاه نگهداری کبوترها بسیار متفاوت می‌باشد و برحسب محل نگهداری آن‌ها در منازل، پشت بام‌ها و یا برج‌های مخصوص در مزارع متغییر است، ولی به هرحال این جایگاه به صورت یکی از اشکال زیر می‌باشد:
۱. در صورت نگهداری کبوتر در خانه، معمولاً جایگاه آن‌ها را از قفس‌های چوبی، فلزی، جعبه‌های حلبی، سنگ‌های ساختمانی و یا چیزی نظیر آن می‌سازند. این جایگاه‌ها معمولاً کوچک بوده و برای یک تا دو جفت پرنده ساخته می‌شود.
۲. کبوترهایی که بر روی پشت بام‌ها و یا در مزرعه نگهداری می‌شوند. در قفس‌های بزرگی که از چوب یا فلز و یا حلبی ساخته شده، جای داده می‌شوند. این قفس‌های بزرگ معمولاً دارای یک یا چند در کوچک یا بزرگ است که به کبوترها اجازه ورود و خروج می‌دهد و گاهی اوقات آشیانه‌های کوچکی به اندازه ۴۰×۵۰×۴۰ سانتی‌متر برای هر دو جفت کبوتر در داخل آن تعبیه می‌شود. اندازه قفس‌های بزرگ معمولاً ۳×۲×۲ متر است که گنجایش ۵۰ جفت کبوتر را دارد.

غذا و مکان زندگی کبوتر

منابع غذایی مورد نیاز این پرنده معمولا از دانه های گیاهی تامین می گردد.دانه هایی مانند:گندم، جو، سویا، ذرت و... ویتامینهای مورد نیاز کبوتر نیز عبارتند از: A-B-D-E-K است. همچنین برای هضم غذا به نرمه ریگ یا خاک(املاح معدنی)نیاز دارد. مکان زندگی معمولا برای کبوتران تزئینی و گوشتی باید محدوده ای باشد که آفتاب درآنجا تابیده و کبوتر غریبه به درون آنان وارد نشود. زیرا آنان قدرت زیادی برای پرواز ندارند و مکانی که نسبتا آفتاب به آن می تابد و کبوتران در آنجا بتوانند آفتاب بگیرند برای آنها کافی است.ولی کبوتران مسابقه علاوه بر شرایط فوق باید محلی برای رفت وآمدبه خارج از لانه داشته باشند و چیزی را که در این نوع کبوتر ها باید به خاطر داشته باشیم به دلیل رفت وآمد این پرنده به خارج از لانه و تماس آن به پرندگان آلوده حتما باید این کبوتران را به موقع واکسیناسیون نمود وحتی الامکان لانه آنرا هر ۲ ماه یکمرتبه با مواد ضد عفونی کننده مانند وایتکس(بصورت۱۰٪)ضد عفونی کرد

منبع:cocksmachine.com